Welke organisaties vind je zoal terug in de sector? Momenteel kennen we vier werksoorten of organisatievormen: verenigingen, bewegingen, landelijke vormingsinstellingen en volkshogescholen of Vormingpluscentra. Elke werksoort heeft haar eigen kwaliteitsvoorschriften en erkenningsmodules: zo dient elke werksoort een aantal specifieke sociaal-culturele functies (leerfunctie, gemeenschapsvormende functie, cultuurfunctie, maatschappelijke bewegingsfunctie) te realiseren. Vanaf 2020 verdwijnt deze onderverdeling in werksoorten en zullen organisaties hun eigen organisatievorm kunnen ontwikkelen op basis van een weloverwogen mix van functies.
Overzicht van erkende sociaal-culturele organisaties
Verenigingen
Sociaal-culturele verenigingen zijn netwerken van plaatselijke afdelingen of groepen. Vrijwilligers zorgen voor de goede gang van zaken. De verenigingen tellen maar liefst 123.000 bestuursvrijwilligers. Zij programmeren en organiseren activiteiten voor leden en andere geïnteresseerden. Afhankelijk van de vereniging zijn deze activiteiten algemeen van opzet en/of toegespitst op een bepaalde doelgroep (vrouwen, senioren, gezinnen, holebi’s, anderstalige nieuwkomers enz.) of een bepaald thema (leefmilieu, cultuurbeleving, armoede enz.). De 55 sociaal-culturele verenigingen die Vlaanderen rijk is, bestaan in alle maten en gewichten. Samen zijn ze goed voor zo’n 14.000 lokale afdelingen en groepen. Verenigingen worden geacht de vier functies te realiseren.
Onder de verenigingen vind je tien etnisch-culturele federaties (bijvoorbeeld Vereniging voor Ontwikkeling & Emancipatie van Moslims, Unie van Turkse Verenigingen, enz.). Deze zelforganisaties ontstonden door de migratiestroom van 50 jaar geleden, en dit om hun etnisch-culturele eigenheid te koesteren. Op de dag van vandaag zijn ze geëvolueerd tot pluralistische organisaties.
Onder de verenigingen tellen we ook vijf sociaal-culturele fondsen (bijvoorbeeld Willemsfonds, Davidsfonds, enz.). De fondsen ontstonden vanuit de verantwoordelijkheid voor de ontwikkeling en bevrijding van het Vlaamse volk (volksverheffing, volksontwikkeling). Ze vertegenwoordigen elk een eigen ideologische achtergrond en zijn getekend door het tijdsgewricht waarin ze ontstonden.
Verder vind je bij de verenigingen een hele reeks organisaties die zich richten op specifieke doelgroepen (bijvoorbeeld çavaria, Welzijnschakels, enz.) of organisaties die werken rondom een specifieke thema (bijvoorbeeld Velt, Oxfam-Wereldwinkels, enz.).
Bewegingen
Bewegingen zijn landelijke organisaties die actief zijn rond een bepaald thema of een bepaalde kwestie (bijvoorbeeld mobiliteit, actief burgerschap, vrede, armoedebestrijding, duurzaam omgaan met geld, enz.). Zij willen maatschappelijke verandering teweegbrengen en trachten mensen ‘in beweging‘ te brengen. Ze organiseren daarom activiteiten die sensibiliseren, inzicht en vorming bieden en aanzetten tot sociale actie. Maatschappelijk innoveren zit in hun DNA. Momenteel zijn er 35 bewegingen actief in Vlaanderen (bijvoorbeeld Kif Kif, Onafhankelijk Leven, Hand in Hand tegen racisme, enz.). Bewegingen nemen de leerfunctie en de maatschappelijke bewegingsfunctie op.
Volkshogescholen of Vormingplus-centra
De volkshogescholen of Vormingplus-centra zijn pluralistische organisaties die elk in een eigen regio werken. De centra organiseren korte of langere cursussen voor volwassenen over zeer uiteenlopende thema’s. Vaak gaat het over sociale en culturele vorming. Ook het opzetten van langdurende projecten, meestal in samenwerking met andere organisaties, behoort tot de core-business van Vormingplus. Via netwerking en samenwerkingsverbanden versterken zij de niet-formele educatie in hun regio. Van West-Vlaanderen tot Limburg telt Vlaanderen 13 Vormingplus-centra. Je vindt meer informatie over de volkshogescholen op www.vormingplus.be. Volkshogescholen realiseren de leerfunctie, de cultuurfunctie en de gemeenschapsvormende functie.
Landelijke vormingsinstellingen
Ook de landelijke vormingsinstellingen bieden een ruim educatief aanbod voor volwassenen aan. Hun terrein strekt zich uit over heel Vlaanderen. De vormingsinstellingen onderscheiden zich door hun expertise en specialisatie in een bepaald thema (bijvoorbeeld natuur en milieu, zingeving, zorg, persoonlijkheid en relaties, enz.) of een bepaalde doelgroep (bijvoorbeeld personen met een handicap, werknemers, enz.). Je kan er terecht voor laagdrempelige of diepgravende vorming. Vlaanderen telt 24 landelijke vormingsinstellingen (bijvoorbeeld Impuls, Vijftact, Timotheus Intuïtie, enz.). Ze realiseren de leerfunctie, de cultuurfunctie en de gemeenschapsvormende functie.
Ontdek alle organisaties uit het sociaal-cultureel volwassenenwerk.
